شب بیداری، پدیده‌ای شایع در میان نسل جوان امروز است؛ اگرچه این عادت به ظاهر محبوب می‌تواند اختلالاتی را در بدن ایجاد کند.

 

بنا بر نتایج مطالعات دانشگاه جدید کلرادو بولدر، بیدار ماندن در طول شب و خوابیدن در مدت زمان روز، ضررهای زیادی برای سلامت بدن به‌دنبال دارد. به‌طوری که در عرض یک مدت کوتاه بر الگوی بیش از ۱۰۰ نوع پروتئین خون و همچنین میزان آن‌ها اختلال ایجاد می‌کند؛ علاوه بر این اثرات سوئی بر قند خون، متابولیسم انرژی و عملکرد سیستم ایمنی بدن دارد. کنت رایت، نویسنده‌ی ارشد این مطالعه می‌گوید:

افراد، مواردی مانند خستگی سفر یا شب‌کاری را در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. این موارد می‌تواند به‌سرعت، فیزیولوژی نرمال بدن را تغییر داده و برای سلامتی زیان‌آور باشد.

این مطالعه برای اولین بار به بررسی تغییرات میزان پروتئین در خون انسان،در طی یک دوره ۲۴ ساعته پرداخت و اثر پارامترهایی مانند تغییر خواب و زمان تغذیه را در آن اندازه گرفت؛ علاوه بر این، پژوهشگران ۳۰ نوع پروتئین متمایز دیگر را شناسایی کرده‌اند که میزان آن‌ها در بدن، صرف نظر از زمان خواب و خوردن غذا تغییر می‌کند و به ساعت بیولوژیک بدن وابسته است.

شب بیداری

این یافته‌ها می‌تواند راهکارهایی را در خصوص روش های درمانی کارگران شب‌کار (که حدود ۲۰ درصد از جمعیت نیروی کار جهان را تشکیل می‌دهند) پیشنهاد دهد. کارگران شب‌کار بیش از سایرین در معرض ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت و سرطان هستند. از این رو، پزشکان با استناد به این نتایج می‌توانند زمان دقیق مصرف دارو، واکسیناسیون و آزمایش‌های مورد نیاز را در پیرامون ساعت بیولوژیکی بدن تعیین کنند. کریستوفر دپنر، سرپرست این تیم مطالعاتی می‌گوید:

اگر بدانیم که تنظیم پروتئین‌ها وابسته به زمان است، می‌توانیم زمان‌بندی درمانی خود را با ساعت تنظیم پروتئین‌ها در نظر بگیریم.

پژوهشگران در این تحقیق، وضعیت تغذیه، خواب، قرار گرفتن در معرض نور و فعالیت ۶ مرد سالم را که در دهه‌ی بیست زندگی خود قرار داشتند، در شرایط سخت‌گیرانه‌ای کنترل کردند؛ در روزهای اول و دوم برنامه‌ی افراد عادی بود. سپس به‌صورت تدریجی نوعی الگوی شبیه‌سازی شب‌کاری در آن‌ها پیاده‌سازی شد. به‌طوری که آن‌ها مجبور بودند هشت ساعت روز را بخوابند و تمام طول شب را بیدار مانده و بعد غذا بخورند. در این مدت، نمونه‌ی خون این افراد در خصوص سطح پروتئین و الگوی آن، هر ۴ ساعت یک بار ارزیابی می‌شد. از بین ۱۱۲۹ پروتئین بررسی شده، ۱۲۹ الگوی پروتئینی در اثر شب‌کاری از بین رفته بود. دپنر در توضیحات خود می‌گوید:

 در روز دوم، علایم اختلال در بدن خود را نشان داد و مشاهده شد که سطح بعضی از پروتئین که در طول روز به اوج خود می‌رسیدند، در شب به حداکثر سطح خود می‌رسد و برعکس.

یکی از این پروتئین‌ها، گلوکاگون بود که باعث می‌شود کبد، قند بیشتری را وارد جریان خون کند. هنگامی که افراد در طول شب بیدار می‌ماندند، نه‌تنها سطح پروتئین‌های آن‌ها جابه‌جا می‌شد بلکه مقدار آن به سطوح بالاتر افزایش پیدا می‌کرد. از این رو شب‌کاری بلندمدت می‌تواند احتمال ابتلا به دیابت را افزایش دهد.

 

علاوه بر این، شب‌کاری می‌تواند باعث کاهش سطح فیبروبلاست شود. فیبروبلاست در مورد حیوانات نقش کالری‌سوز را ایفا می‌کند. بنابرین وقتی برنامه‌ی کاری فرد به شب موکول می‌شود، ۱۰ درصد کالری کم‌تری نسبت به حالت عادی مصرف می‌کند. در این میان، ۳۰ درصد پروتئین در یک چرخه‌ی ۲۴ ساعته رفتار مشخصی از خود نشان می‌دهند و زمان اوج میزان اکثر آن‌ها بین ۲ بعدازظهر تا ۹ شب است. مطالعات قبلی به بررسی زمان‌بندی الگوهای کدگذاری ژن‌های پروتئین در اندام‌های مختلف بدن پرداخته‌اند. دپنر گفت:

با مطالعه‌ی وسیع‌تر پروتئین‌های موجود در خون می‌توان به تصویر واضح‌تری از آنچه در زمان واقعی اتفاق می‌افتد، دست پیدا کرد.

او و همکارش رایت، خاطرنشان می‌کنند که در تمام مدت آزماش، تمام شرکت‌کنندگان در شرایط کم‌نور قرار داشتند. زیرا پارامتر نور می‌توانست تاثیر قدرتمندی بر نتایج بگذارد. حتی با قطع همان نور کم در زمان شب، تغییرات الگوهای پروتئینی با سرعت بیشتری همراه بود.رایت در توضیحات خود اضافه می‌کند:

البته مسئله ،تنها وجود نور در شب نیست. غذا خوردن یا خواب و بیدار شدن افراد در زمان‌های نامناسب می‌تواند چنین اختلال‌هایی را ایجاد کند.



تاريخ : چهار شنبه 9 خرداد 1397برچسب:, | | نویسنده : مقدم |

 

ناسا و شرکت‌های فضایی می‌خواهند طی ۱۵ سال آینده فضانوردان را به مریخ بفرستند و دانشمندان به‌دنبال توسعه‌ی درمان‌های دارویی برای جلوگیری از نقص شناختی ناشی از اشعه‌های کیهانی هستند.

 

یکی از بزرگترین چالش‌های انسان در خارج از زمین، نحوه‌ی مقابله با خطرات ناشی از پرتوهای کیهانی در فضای عمیق است. خورشید جریان بی‌پایانی از پرتوهای کیهانی را پرتاب می‌کند، پروتون‌های پر انرژی که عمدتا توسط میدان مغناطیسی زمین منحرف می‌شوند. اما در فضا چنینی حفاظتی وجود ندارد و هنگامی که فضانوردان به نواحی خارج از سپر میدان مغناطیسی سیاره ما سفر کنند، در معرض اشعه‌ی کیهانی قرار می‌گیرند. برخی از پژوهش‌ها برآورد کرده‌اند پرتوهای کیهانی تا هزار برابر از پرتوهای خورشیدی روی زمین قوی‌تر هستند.

اکنون، پژوهشگران درمان دارویی جدید کشف کرده‌اند که نه‌تنها می‌تواند مانع نقص‌های شناختی ناشی از این اشعه‌های کیهانی شود، بلکه پس از قرار گرفتن در معرض آسیب، مغز را ترمیم می‌کند.

اثرات کوتاه و بلندمدت ناشی از قرار گرفتن انسان در معرض اشعه‌های کیهانی تا همین اواخر به‌درستی درک نشده بود. این ذرات پرانرژی می‌توانند باعث آسیب به بافت انسان شوند. پژوهش‌های اخیر کشف کرده‌اند که قرار گرفتن در معرض این ذرات می‌تواند موجب آسیب‌های عصبی عمده‌ای شود که به آن مغز فضایی (Space Brain) گفته می‌شود و با اختلالات شناختی و تقلیل توانایی قضاوت همراه است.

این در حالی است که فضانوردان کارکننده در ایستگاه فضایی بین‌المللی،  هنوز هم تا حدی توسط مغناطیس زمین محافظت می‌شوند. اما هنگامی که فضانوردان از مدار زمین خارج شوند، با سطوح بالاتری از اشعه‌های کیهانی مواجه خواهند شد. به این جهت، توسعه‌ی راهکاری برای مقابله با اثرات درازمدت این اشعه‌های مضر برای هر ماموریت طولانی‌مدت فضایی، از جمله هر گونه ماموریتی به مریخ، ضروری است.

سوزانا روسی از دانشگاه کالیفرنیا، سان فرانسیسکو، یکی از پژوهشگران تیمی است که این داروی جدید را کشف کرده‌اند. روسی که برای چند سال مشغول بررسی این موضوع بود، گفت:

هم‌اکنون شواهدی در دست داریم که نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض اشعه‌های فضای عمیق ممکن است در درازمدت روی عملکرد مغز تاثیر بگذارد، اما تاکنون، هیچ تیم پژوهشی نتوانسته راهکار مناسبی برای مقابله با این مشکل و محافظت از مغز فضانوردان در مقابل قرار گرفتن در معرض تابش‌های کیهانی پیشنهاد دهد.

در این پژوهش جدید، روسی و همکارانش، دارویی به نام PLX5622 را بررسی کرده‌اند که می‌تواند از آسیب‌های مغزی جلوگیری کند که بر اثر قرار گرفتن در معرض پرتوهای تابشی ایجاد می‌شوند.

فضانوردان می‌توانند از این دارو پس از یک راهپیمایی فضایی یا ترک زیستگاه مریخ استفاده کنند

 

داروی PLX5622، گیرنده‌های سلولی به نام CSF1R را مهار می‌کند. هم‌اکنون، انواع مختلفی از ترکیبات مشابه این دارو در حال حاضر گذراندن آزمایش‌های انسانی برای بررسی درمان‌های سرطانی هستند. روسی و همکارانش، در آزمایش‌های اولیه‌ی خود کشف کردند که این دارو، می‌تواند از موش‌ها در مقابل نقص شناختی ناشی از درمان‌های تابشی سرطان محافظت کند.

ساکنان آينده مریخ خورشید جریان بی‌پایانی از پرتوهای کیهانی را پرتاب می‌کند، این پروتون‌های پر انرژی عمدتا توسط میدان مغناطیسی زمین منحرف می‌شوند. اما در فضا چنینی حفاظتی وجود ندارد، موضوعی که می‌تواند به ضرر مسافران بین‌سیاره‌ای و ساکنان آينده مریخ باشد

روسی و همکارانش، در این آزمایش، موش‌ها را در معرض سطوح تابشی مشابه آنچه که فضانوردان در فضای عمیق با آن مواجه می‌شوند، قرار دادند. این پژوهشگران پس از اینکه موش‌ها در آزمایشگاه تابش فضایی ناسادر نیویورک در معرض اشعه قرار گرفتند، آن‌ها به دانشگاه کالیفرنیا منتقل کردند و برخی موش‌ها به‌مدت ۱۵ روز به‌وسیله‌ی PLX5622 تحت درمان قرار گرفتند.

 

 

آنها در موش‌هایی که با PLX5622 درمان شدند، هیچ گونه نقص شناختی را مشاهده نکردند و این موش‌ها به‌مانند موش‌های سالم بودند. بررسی‌های مغز موش‌ها نشان داد که موش‌های درمان نشده دارای حجم زیادی میکروگلیا فعال (سلول‌های ساختار حمایتی دستگاه عصبی مرکزی) هستند، همچنین در این موش‌ها، کاهش قابل‌توجهی در تعداد سیناپس‌ها مشاهده شد.

روسی تصور می‌کند که این تابش‌ها فعالیت‌های میکروگلیا را تحریک می‌کند؛ روندی که در نهایت می‌تواند موجب از بین بردن سیناپس‌ها و کاهش عملکرد شناختی شود. اما در مقابل، داروی PLX5622 به‌طور موقت میکروگلیایی که در معرض تابش قرار گرفته‌اند را تخریب می‌کند و موجب جایگزینی آن با میکروگلیای جدید می‌شود که در نهایت، منجر به جلوگیری از بروز پیامدهای منفی شناختی می‌شود.

روسی گفت:

بر اساس شواهدی که در اختیار داریم، ابتدا، جایگزینی میکروگلیای مغز می‌تواند از عملکرد شناختی مغز پس از قرار گرفتن در معرض تابش اشعه فرابنفش محافظت کند و دوم اینکه، برای تاثیر دارو، دیگر لزومی به درمان فوری پس از قرار گرفتن در معرض تابش نیست.

با توجه به این واقعیت که دارو می‌تواند پس از قرار گرفتن در معرض اشعه مورد استفاده قرار گیرد، احتمالا به‌طور بالقوه درمان بسیار موثری برای استفاده در فضا تبدیل باشد. در واقع، فضانوردان می‌توانند از این دارو پس از یک راهپیمایی فضایی یا ترک زیستگاه مریخ استفاده کنند. علاوه بر این، نتایج این پژوهش می‌تواند موجب توسعه‌ی درمان‌های موثری برای جلوگیری از زوال شناختی مرتبط به میکروگلیا در افراد مسن هم شود.

یافته‌های این پژوهشگران در ژورنال Scientific Reports منتشر شده است.



تاريخ : چهار شنبه 9 خرداد 1397برچسب:, | | نویسنده : مقدم |

موسسه پژوهشی کانتار میلوارد براون در ارزیابی سالانه برندهای دنیا، برای ششمین سال متوالی شرکت ژاپنی تویوتا را به عنوان ارزشمندترین برند خودروساز در جهان معرفی کرد.

 

موسسه پژوهشی کانتار میلوارد براون (Kantar Millward Brown)‌ هر سال در ارزیابی خود از ارزشمندترین برندهای جهان، لیست ۱۰۰ برند برتر جهانی را منتشر می‌کند. برای ششمین سال متوالی، شرکت تویوتا عنوان ارزشمندترین برند را در میان خودروسازان به دست آورد، در حالی که ارزش نام تجاری آن به ۲۹،۹۸۷ میلیارد دلار رسید که نشان‌دهنده‌ی افزایش قابل توجه ۵ درصدی نسبت به سال قبل است. البته در میان ۱۰۰ برند ارزشمند جهانی، هم اکنون تویوتا در جایگاه ۳۶ قرار دارد.

تویوتا تقاضای بسیاری برای عرضه مدل‌های شاسی‌بلند در ایالات متحده آمریکا و اروپا دارد که در کسب این جایگاه تاثیر زیادی ایفا می‌کند؛ به همین علت باز هم توانست نام ژاپن را در میان خودروسازان دنیا حفظ کند.پیتر والش مدیر گلوبال برندز (Global BrandZ) در موسسه کانتار میلوارد براون، در مصاحبه با اتوموتیو نیوز اروپا از جزئیات بیش‌تری در مورد دلایل انتخاب تویوتا صحبت کرد.

toyota google brandz / تویوتا خودرو گوگل برند

پیتر والش مسئول ارزیابی برند کانتار به اتوموتیو نیوز چنین گفت:

به‌طور کلی تویوتا برندی بسیار قابل اعتماد است و در صنعت خودرو نماد کیفیت و ارزش محصول به‌شمار می‌آید. عرضه محصولات شاسی‌بلند پرطرفدار هم در جایگاه کنونی تویوتا بی‌تاثیر نبوده است. خودروهای شاسی‌بلند هنوز هم در بازار بسیار پرطرفدار هستند و حس قدرت و ایمنی را به دارندگان خود القا می‌کنند. اگر تنها شرکت‌های خودروسازی را در نظر بگیریم، تویوتا بر لیست ارزشمندترین برندهای جهان حکم‌فرمائی می‌کند. این شرکت تاکنون از مجموع ۱۳ بار، توانسته است ۱۱ بار به عنوان ارزشمندترین برند خودروساز دست یابد. تویوتا تنها در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۲ عنوان نخست را از دست داد و با کمی اختلاف در جایگاه دوم قرار گرفت. 

در آخرین تحقیقات، مرسدس بنز آلمان با افزایش قابل توجه ۹ درصدی و افزایش ارزش خود به ۲۵.۶۸۴ میلیارد دلار، جایگاه دوم را در لیست خودروسازان تجربه کرد. رشد این شرکت به زیرمجموعه دایملر اجازه داد تابی‌ام‌و را که در سال گذشته در جایگاه دوم قرار داشت، پشت سر بگذارد. هم اکنون بی‌ام‌و با ارزش ۲۵.۶۲۴ میلیارد دلار و رشد چهار درصدی در جایگاه سوم لیست قرار دارد. والش ادعا می‌کند که موفقیت مرسدس بنز در کسب جایگاه دوم بی‌ام‌و، به دلیل گسترش فعالیت‌های آن در بازارهای چین، برزیل و روسیه بوده است. همچنین محبوبیت خودروی الکتریکی مرسدس بنز ای-کلاس (E-Class) نیز نقش مهمی در کسب این جایگاه داشت.

۱۰ برند خودروساز برتر نیز شامل فورد (رتبه ۴)، هوندا (رتبه ۵)، نیسان (رتبه ۶)، آئودی (رتبه ۷)، تسلا (رتبه ۸)، ماروتی سوزوکی (رتبه ۹) و فولکس‌واگن (رتبه ۱۰) هستند. فولکس‌واگن پس از دو سال غیبت در لیست به علت رسوایی دیزل‌گیت، دوباره در میان ۱۰ خودروساز ارزشمند جهان ظاهر می‌شود. 

toyota google brandz / تویوتا خودرو گوگل برند

 

به طور کلی، گوگل هنوز رتبه اول را با ارزش نام تجاری برجسته ۳۰۲.۰۶۳ میلیارد دلار و رشد ۲۳ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۷ دارد. اپل در رتبه دوم با ۳۰۰.۵۹۵ میلیارد دلار (۲۸ درصد رشد) قرار دارد و آمازون سومین برند ارزشمند جهان است که ارزش تجاری آن به ۲۰۷.۵۹۴ میلیارد دلار (با ۴۹ درصد رشد) می‌رسد. سایر برندهای برتر و ارزشمند جهان نیز پس از آمازون، عبارتند از: مایکروسافت (رتبه ۴)، تنسنت (رتبه ۵)، فیس‌بوک (رتبه ۶)، ویزا (رتبه ۷)، مک‌دونالدز (رتبه ۸)، گروه علی‌بابا (رتبه ۹) و AT&T (رتبه ۱۰). 

اگر شما تعجب می‌کنید که کانتار میلوارد براون چگونه شرکت‌ها را رتبه‌بندی می‌کند، توضیح رسمی کانتار این است:

کانتار میلوارد براون برای سنجش میزان ارزش یک برند، از روش‌های مختلفی بهره می‌برد. یکی از روش‌ها اندازه‌گیری ارزش برند براساس مصاحبه با بیش از سه میلیون مصرف‌کننده در مورد هزاران برند تجاری است. همچنین به کمک تجزیه و تحلیل دقیق عملکرد مالی و کسب‌وکار شرکت‌ها با استفاده از داده‌های بلومبرگ و کانتار ورلدپنل (kantar worldpanel)، چنین امکانی فراهم می‌شود. 



تاريخ : چهار شنبه 9 خرداد 1397برچسب:, | | نویسنده : مقدم |

هواوی و شرکت BOE Technology، تولیدکننده‌ی پنل‌های اولد انحناپذیر، برای عرضه‌ی اولین گوشی انحناپذیر جهان همکاری می‌کنند.

 

هواوی ماه گذشته اعلام کرده بود که قصد دارد با پیشی گرفتن از سامسونگ، در ماه نوامبر اولین گوشی هوشمند انحناپذیر را معرفی کند و نام خود را به عنوان اولین شرکت موفق به ارائه‌ی گوشی این‌چنینی، مطرح کند. شرکت چینی البته در خصوص جزئیات چگونگی انجام این کار اطلاعی نداده است؛ اما روز گذشته، گزارشی جدید از کره‌ی جنوبی از همکاری هواوی و BOE Technology برای ساخت اولین گوشی هوشمند انحناپذیرمنتشر شد.

شرکت BOE Technology اولین شرکت چینی ساخت نمایشگرهای تخت است که اولین بار در سال ۲۰۱۷ تولید نمایشگرهای OLED با قابلیت انحنا را آغاز کرد. بر اساس گزارش مذکور، BOE قرار است پنل‌هایی هشت اینچی با قابلیت انحنا به داخل تولید کند و هواوی آن‌ها را در گوشی هوشمند انحنا‌پذیر خود به کار ببرد.

 

به علاوه، در این گزارش آمده است که BOE Technology سفارش‌هایی برای ساخت چهار نمونه‌‌ی اولیه‌ی پنل انحناپذیر برای دو شرکت سازنده‌ی موبایل داشته است که البته نامی از این شرکت‌ها برده نشده و هنوز مشخص نیست غیر از هواوی چه شرکت‌های دیگری قصد همکاری با BOE را دارند.

مشخص نیست BOE بتواند با ظرفیت فعلی از پس تأمین سفارش‌ها بربیاید یا خیر؛ اما در این بین، دست کم هواوی به عنوان شرکتی که پیشاپیش موافقت همکاری را از BOE گرفته است مشکلی در تأمین پنل‌های انحناپذیر خود نخواهد داشت.



تاريخ : چهار شنبه 9 خرداد 1397برچسب:, | | نویسنده : مقدم |

آزمون تورینگ، آزمونی است که برای سنجش هوش مصنوعی پیشنهاد شده است. در این مطلب با این آزمون و جزئیات مرتبط با آن بیشتر آشنا می‌شویم.

 

هوش مصنوعی به سرعت در حال پیشرفت است و کاربران و توسعه‌دهندگان نیز به خوبی از آن استقبال کرده‌اند. امروزه ابزارهایی همچون بلندگوهای هوشمند و دستیارهای صوتی ارائه شده توسط شرکت‌هایی مانند آمازون و گوگل از هوش مصنوعی قدرت می‌گیرند؛ گوگل دوپلکس مصداق بارزی از پیشرفت هوش مصنوعی است که قادر است بصورت مستقل تماس تلفنی برقرار کند، بطوریکه طرف مقابل قادر به شناسایی صدا نبوده و متوجه نشود که مخاطب یک ربات است. در سال‌های آتی نیز شاهد گسترش کاربردهای هوش مصنوعی و استفاده‌ی تجاری از آن‌ها در ابزارهایی نظیر خودروهای خودران خواهیم بود. 

اما یکی از رایج‌ترین روش‌های ارزیابی هوش مصنوعی، آزمونی موسوم به آزمون تورینگ است. این آزمون در سال ۱۹۵۱ توسط آلن تورینگ، که یکی از ریاضی‌دانان و متخصصین برجسته‌ی علوم رایانه در بریتانیا بود پیشنهاد شده است. در ادامه با این آزمون بیشتر آشنا می‌شویم.

آزمون تورینگ چیست؟

نام اصلی آزمون تورینگ «بازی تقلید» یا Imitation Game است. در نسخه‌ی اولیه‌ی این بازی خبری از هوش مصنوعی نبود. در این نسخه‌، یک داور، یک شرکت کننده‌ی مرد و یک شرکت کننده‌ی زن در سه اتاق جداگانه قرار می‌گرفته‌اند. وظیفه‌ی داور صحبت با دو شرکت کننده به‌صورت متنی و از طریق یک کنسول رایانه‌ای بود؛ پس از گفتگو‌ی متنی با هردو شرکت کننده، داور بایستی تصمیم می‌گرفت که کدام‌یک از شرکت کنندگان مرد است. در این بازی، هدف شرکت کننده‌ی مرد این بود که بتواند مذکر بودن خود را ثابت کند؛ هدف شرکت کننده‌ی زن نیز این بود که داور را فریب دهد و وی را متقاعد کند که او یک مرد است. اگر شرکت کننده‌ی زن موفق می‌شد داور را متقاعد کند که او در حال صحبت کردن با یک مرد است؛ وی در این بازی برنده می‌شد.

نسخه‌ اولیه‌ی بازی تقلید / Rudimentary Imitation Game

طرح پایه‌ی بازی تقلید

شاید بپرسید این بازی نسبتا ساده چه ارتباطی با هوش مصنوعی دارد؟ بر اساس پیشنهاد تورینگ، می‌توان به جای قرار دادن یک زن و یک مرد در دو سوی این رقابت، یک انسان و یک رایانه را در دو سوی این رقابت قرار داد؛ در این حالت، وظیفه‌ی داور نیز شناسایی رایانه خواهد بود. به عبارت دیگر، داور به مدت پنج دقیقه به گفتگو‌‌ی متنی با دو شرکت کننده (یکی انسان و دیگری رایانه) می‌پردازد و در این بین وظیفه‌ی رایانه فریب دادن داور است. برای دست‌یابی به نتیجه‌ی نهایی، این آزمون بارها تکرار می‌شود؛ اگر در بیش از نیمی از موارد، داور فریب خورده و رایانه را به‌عنوان انسان قلمداد کند، این رایانه در آزمون تورینگ موفق شده است و می‌توان آن را «هوشمند» قلمداد کرد.

بازی تقلید هوش مصنوعی / AI Imitation Game

بازی تقلید برای هوش مصنوعی

پردازش زبان‌های طبیعی

پردازش زبان طبیعی، یکی از شاخه‌های مهم علوم رایانه و هوش مصنوعی است؛ هدف از تلاش برای توسعه‌ی امکان پردازش زبان طبیعی در رایانه‌ها، امکان تعامل ساده‌تر بین انسان و ماشین است. دستیارهای صوتی که امروزه در تمام گوشی‌های هوشمند در دسترس کاربران قرار دارند، یکی از نتایج کار در زمینه‌ی پردازش زبان طبیعی هستند.

از آنجا که ماهیت آزمون تورینگ نیز بر تعامل زبانی میان انسان و ماشین بنا شده، بدیهی است که یکی از پیش‌نیازهای موفقیت در این آزمون، توانایی رایانه برای پردازش زبان طبیعی است. پژوهشگران و برنامه‌نویسان نیز با درک این مسئله، در دهه‌ی ۶۰ و ۷۰ میلادی، تمرکز خود را بر پردازش زبان طبیعی در رایانه‌ها معطوف کردند. هرچند تلاش‌های بسیاری از پژوهشگران نتایج امیدبخشی به همراه نداشت، اما برخی از برنامه‌های ساخته شده نیز به موفقیت و شهرت فراوانی دست پیدا کردند. یکی از این برنامه‌ها ELIZA نام داشت که در اواسط دهه‌ی توسط پژوهش‌گری آلمانی-آمریکایی به‌نامجوزف وایزنبام توسعه داده شده بود.

پردازش زبان طبیعی / Natural Language Processing

 

برخلاف دستیارهای هوشمند دیجیتال فعلی و پروژه‌هایی مانند Google Duplex که نشان دهنده‌ی پردازش قوی زبان‌ طبیعی و نزدیک شدن رایانه‌ها به انسان هستند، نرم‌افزارهای اولیه مانند ELIZA محدودیت‌های زیادی داشتند؛ به همین دلیل نیز تنها به توانایی پردازش زبان طبیعی‌شان متکی نبودند. این برنامه‌ها، از تکنیک‌های مختلفی برای نزدیک شدن به انسان‌ها استفاده می‌کنند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم.

چت‌بات‌ها چگونه در آزمون تورینگ موفق می‌شوند؟

برنامه‌های مختلفی ادعا می‌کنند که توانسته‌اند آزمون تورینگ را با موفقیت پشت سر بگذارند؛ هرچند که صاحب‌نظران در رابطه با موفقیت این نرم‌افزارها در آزمون تورینگ اتفاق نظر ندارند، اما بد نیست نگاهی داشته باشیم به تکنیک‌های استفاده شده برای موفقیت در آزمون تورینگ.

همان‌طور که در ابتدا گفته شد، یکی از اولین تلاش‌های نسبتا موفق برای عبور از سد آزمون تورینگ، نرم‌افزاری موسوم به ELIZA بود. این چت‌بات سوال‌هایی را از شخص می‌پرسید و بر اساس کلمات کلیدی موجود در پاسخ، پاسخ مناسبی ارائه می‌داد یا سوالات دیگری را مطرح می‌کرد. اگر در پاسخ داده هیچ کلمه‌ای وجود نداشت که با کلمات کلیدی موجود در بانک اطلاعاتی ELIZA مطابقت داشته باشد، یک جمله یا سوال عمومی ارائه می‌شد تا از این طریق گفتگو ادامه پیدا کند.

اما در ورای این الگوریتم ساده و توانایی ساخت جملات ساده‌ی انگلیسی، ELIZA و دیگر چت‌بات‌ها از تکنیک دیگری نیز برای موفقیت در آزمون تورینگ استفاده می‌کنند؛ این تکنیک را می‌توان «شخصیت پردازی» نامید. در این تکنیک، شخصیت خاصی برای چت‌بات تعریف می‌شود تا بدین شکل بتوان محدودیت‌های زبانی و گفتگو‌های چت‌بات‌ها را توجیه کرد. برای مثال، یکی از معروف‌ترین سناریوهای تعریف شده برای ELIZA، سناریویی موسوم به «دکتر» بود. در این سناریو، چت‌بات نقش یک روان‌شناس انسان‌گرا را بازی می‌کرد. روان‌شناسان انسان‌گرا به‌طور معمول سوالات مختلفی از بیماران می‌پرسند، اما جواب‌های دقیقی ارائه نمی‌دهند. در چنین حالتی، محدود بودن پاسخ‌های داده شده توسط ELIZA با توجه به شخصیت تعریف شده برای آن توجیه می‌شد. به کمک این ترفند ساده و الگوریتم اولیه‌ی خود، ELIZA می‌توانست افراد زیادی را متقاعد کند که او یک انسان است.

چت‌بات ایلایزا / ELIZA Chatbot

 نمونه‌ای از گفتگو‌ی انجام شده با ELIZA

یکی دیگر از سرشناس‌ترین چت‌بات‌هایی که ادعا می‌شود در آزمون تورینگ به موفقیت دست پیدا کرده، رباتی است موسوم به «یوجین گوستمن». گوستمن نیز از شخصیت پردازی به عنوان ابزاری برای موفقیت در آزمون تورینگ استفاده می‌کرد. شخصیت تعریف شده برای این ربات، یک پسر ۱۳ ساله‌ی اوکراینی است. بدیهی است که چنین شخصیتی نه تنها نامأنوس و ناپخته بودن پاسخ‌های داده شده توسط یوجین گوستمن را توجیه می‌کند؛ بلکه با توجه به ملیت غیر انگلیسی‌زبان تعریف شده برای این ربات (ملیت اوکراینی) اشکالات دستوری موجود در جملات ساخته شده توسط این ربات نیز قابل توجیه خواهند بود. ولادیمیر واسلوف، سازنده‌ی این چت‌بات، پا را از این نیز فراتر گذاشته و با ایجاد غلط‌های تایپی در جملات ساخته شده توسط این ربات، پذیرش شخصیت تعریف شده برای آن را ساده‌تر می‌کند. وی در این باره می‌گوید:

ایده‌ی اصلی ما این بود که یوجین ادعا می‌کند همه‌چیز را می‌داند؛ اما به‌ لطف سن او، این (مسئله) منطقی است که او از تمام چیزها آگاه نیست.

در ادامه می‌توانید نمونه‌ای از گفتگو‌ی یوجین گوستمن با داور را که طی آزمون تورینگ انجام شده مشاهده کنید. توجه فرمایید که در متن ترجمه شده‌ی ذیل، عدم‌تناسب ساختاری و غلط‌های املایی موجود در متن بازتاب دهنده‌ی مشکلات ساختاری و املایی در متن اصلی هستند.

داور: چه نوع موسیقی دوست دارید؟

یوجین: امینم را دوست دارم – چون کاری با مودب بودن ندارد.

داور: اوه خدای من؛ من عاشق امینم هستم. او هنرمند مورد علاقه‌ی من است.

یوجین: من نمی‌دانم معنی لقب امینم چیست. من آن را فقط به کلمه‌ی enema ربط می‌دهم. اما او آدم جالبی است، من آهنگ The Real Slim Shady را دوست دارم.

داور: من می‌دانم معنی لقب او چیست. اسم واقعی او مارشال مدرز است. از حرف اول اسم و فامیل او که شبیه تلفط M&M است.

یوجین: امینم یک crapper واقعی است، نه منظورم raper بود... ripper بود.... آها، منظورم rapper (رپر) بود. من آهنگ Stan و The Real Slim Shady را دوست دارم.

داور: من آهنگ Hailies song را دوست دارم.

یوجین: سلیقه‌ی جالبی (داری). ضمنا من به کتاب‌های علمی-تخیلی علاقه دارم. راستی، اهل کجا هستی؟ می‌توانی در مورد محل زندگی‌ات توضیح بدهی؟

داور: اسپوم، زادگاه دربی. خودت؟

یوجین: خوکچه هندی من می‌گوید کلمه‌ی «دربی» خیلی قشنگ است.

داور: باید یک موقع با او صحبت کنم.

یوجین: به‌نظرم باید کلاس تایپ بروی. یا تایپ کردن تمرین کنی.

داور: این خیلی بی‌ادبانه است؟

یوجین: هممم... راستش، متوجه سوال شما نشدم.

داور: «هممم» یک کلمه نیست. فکر کنم به کلاس تایپ نیاز داری.

یوجین: فکر من هم همین است. ضمنا، من هنوز تخصص شما را نمی‌دانم – یا شاید فراموش کرده‌ام؟

همان‌گونه که از متن گفتگو‌ی فوق مشخص است، ساختار جملات، وجود غلط‌های املایی و حتی سطحی بودن پاسخ‌ها، این مسئله را قابل باور می‌سازد که داور در حال گفتگو با یک نوجوان ۱۳ ساله است که تسلط محدودی بر زبان انگلیسی دارد.

هوش مصنوعی / AI

جایزه‌ی لوبنر

جایزه‌ی لوبنر به‌طور سالانه به نرم‌افزارهایی اعطا می‌شود که توسط آزمون تورینگ موجب ارزیابی قرار می‌گیرند و تا حد زیادی به هوش انسانی نزدیک می‌شوند. قالب کلی رقابت لوبنر بر اساس آزمون تورینگ استاندارد است؛ اما تغییراتی نیز در آن اعمال شده است. برای مثال، در سال‌های اولیه‌ی برگزاری این رقابت، مدت زمان داده شده به داوران برای گفتگو‌ی متنی با شرکت کنندگان و اعلام رأی تنها ۵ دقیق بود؛ اما این زمان تدریجا افزایش پیدا کرده و از سال ۲۰۱۰ به ۲۵ دقیقه رسیده است.

بدیهی است که افزایش مدت زمان گفتگو، باعث می‌شود هوش مصنوعی به توانایی بیشتری برای فریب دادن داور نیاز داشته باشد و داوران نیز مدت زمان بیشتری برای ارزیابی شرکت‌کنندگان در اختیار خواهند داشت. هر نرم‌افزار نیز در چهار دور و توسط چهار داور مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. وظیفه‌ی هر داور این است که تشخیص دهد کدام شرکت کننده انسان و کدام‌یک ربات بوده است؛ علاوه بر این، به هر نرم‌افزار امتیاز جداگانه‌ای هم تعلق می‌گیرد. این امتیاز بر اساس سه ضابطه به نرم‌افزارها اعطا می‌شود: مرتبط بودن پاسخ‌ها به سوالات پرسیده شده، صحیح بودن پاسخ‌ها و منطقی و واضح بودن جملات از نظر دستوری.

تعدادی از خصیصه‌های ذاتی زبان می‌توانند منجر به موفقیت رایانه‌ها در آزمون تورینگ شوند

جازه‌ی لوبنر از چندین جایزه‌ی مختلف تشکیل شده است. مدال برنز لوبنر و مبلغ ۴۰۰۰ دلار به نرم‌افزاری اعطا می‌شود که بیشترین امتیاز را به دست آورد. نرم‌افزارهایی که از نظر امتیاز دریافتی در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند نیز به‌ترتیب جایزه‌های ۱۵۰۰، ۱۰۰۰ و ۵۰۰ دلاری دریافت می‌کنند. دو جایزه‌ی دیگر نیز برای شرکت کنندگان در نظر گرفته شده که تا کنون هیچ نرم‌افزاری موفق به کسب آن نشده است. یکی از این دو جایزه، مدال نقره‌ی لوبنر و مبلغ ۲۵۰۰۰ دلار است؛ این جایزه به نرم‌افزاری اعطا می‌شود که توسط نیمی از داوران به عنوان انسان قلمداد شود. جایزه‌ی دیگر، مدال طلای لوبنر و مبلغ ۱۰۰ هزار دلار است؛ این جایزه به نرم‌افزاری تعلق می‌گیرد که بتواند اطلاعات را از طریق متن، تصویر و صدا دریافت کند و تمام داوران را نیز متقاعد کند که در حال گفتگو با یک انسان هستند. شایان ذکر است که تا کنون هیچ نرم‌افزاری نتوانسته یکی از این دو جایزه را دریافت کند. بر اساس قوانین رقابت لوبنر، اگر نرم‌افزاری موفق شود مدال طلای لوبنر را به دست آورد، پس از آن رقابت‌ لوبنر برای همیشه پایان خواهد یافت.

آخرین برنده‌ی جایزه‌ی لوبنر، رباتی موسوم به میتسوکو (Mitsuku) است. شخصیت تعریف شده برای این چت‌بات، یک دختر ۱۸ ساله اهل شهر لیدز است. میتسوکو از توانایی اولیه‌ای برای تصمیم‌گیری‌های منطقی برخوردار است. برای مثال، اگر از او بپرسید «می‌توانی یک خانه‌ را بخوری؟»، این ربات مولفه‌ی «ماده‌ی سازنده» را جستجو می‌کند و با توجه به این که ماده‌ی سازنده‌ی تعریف شده برای خانه «آجر» است و آجر نیز در دسته‌ی مولفه‌های غیرخوردنی قرار می‌گیرد، پاسخ این ربات به سوال فوق منفی خواهد بود.

چت‌بات میتسوکو / Mitsuku Chatbot

نمونه‌ای از گفتگوی انجام شده با میتسوکو

اگر دوست دارید چت کردن با میتسوکو را امتحان کنید، می‌توانید به این آدرس مراجعه کنید و پس از انتخاب پلتفرم مناسب، گفتگو را با میتسوکو شروع کنید.

انتقادات وارد شده به آزمون تورینگ

طی سالیان متوالی، انتقادات زیادی به آزمون تورینگ وارد شده‌اند. اولین دسته از این انتقادات، قوانین آزمون تورینگ را هدف قرار داده‌اند. به عقیده‌ی بسیاری از متخصصان، مدت زمان پنج دقیقه‌ای که برای گفتگو با دو شرکت کننده به داور داده می‌شود به هیچ وجه کافی نیست؛ چرا که در این حالت داور تنها می‌تواند حدود ۲ دقیقه و ۳۰ ثانیه را به هر شرکت کننده اختصاص دهد. ایراد دیگر مربوط به ضابطه‌ی در نظر گرفته شده برای موفقیت در این آزمون است. از نظر برخی از افراد، اگر هوش مصنوعی تنها در نیمی از موارد بتواند داور را فریب دهد، نمی‌توان آن را همتای هوش انسان قلمداد کرد و لازم است تا این ضابطه به مقدار سخت‌گیرانه‌تری افزایش یابد.

آزمون تورینگ اساسا آزمونی رفتاری است؛ نه آزمونی ادراکی

اما برخلاف موارد فوق که به سادگی قابل برطرف کردن هستند؛ برخی از انتقادات ماهیت آزمون تورینگ را هدف قرار داده‌اند. به عقیده‌ی کارشناسان، هدف آزمون تورینگ اساسا نمی‌تواند سنجش هوش مصنوعی باشد، بلکه این آزمون صرفا توانایی هوش‌مصنوعی را در تقلید کلامی از انسان مورد ارزیابی قرار می‌دهد. با توجه به این که ارزیابی هوش مصنوعی در آزمون تورینگ تنها به ارزیابی کلامی محدود است، طبیعی است که تعدادی از خصیصه‌های ذاتی زبان می‌توانند منجر به موفقیت رایانه‌ها در آزمون تورینگ شوند؛ موفقیتی که ارتباطی با هوشمند بودن ندارد. یکی از این خصیصه‌های ذاتی زبان، ابهام است؛ چت‌بات‌ها می‌توانند هربار که به بن‌بست می‌رسند، صرفا با گفتن جمله‌ای مبهم خود را از این بن‌بست خلاص کنند.

هوش مصنوعی / AI

علاوه بر زبان، تفاوت ماهیتی میان تفکر انسان و پردازش رایانه نیز باعث می‌شود رایانه‌ها در آزمون تورینگ به‌عنوان ابزارهایی هوشمند قلمداد شوند، هرچند که در عمل چنین چیزی واقعیت ندارد. برای مثال، وقتی از انسان سوالی پرسیده می‌شود، وی نه صرفا با تکیه بر حافظه، بلکه همچنین با استفاده از توانایی‌های ادراکی و تحلیلی خود به سوالات پاسخ می‌دهد. اما رایانه‌ها می‌توانند کمبود یا نبود توانایی ادراکی و تحلیلی را با کمک گرفتن از دریای بی‌کلان اطلاعات موجود در اینترنت جبران کنند؛ کاری که دستیارهای صوتی نظیر Siri (سیری) به‌طور معمول انجام می‌دهند. در ادمه‌ی ایرادات وارد شده به ماهیت آزمون تورینگ، استفاده از حقه‌هایی مانند شخصیت‌پردازی برای نرم‌افزارها نیز امری قابل تأمل است.

اما در ورای انتقادات فوق، نباید این مسئله را فراموش کرد که آزمون تورینگ اساسا آزمونی رفتاری است؛ نه آزمونی ادراکی. نگاه رفتاری به هوش مصنوعی، باعث افتادن به ورطه‌ی تقلید می‌شود؛ نتیجه‌ی این مسئله، خلق نوعی از هوش مصنوعی است که جز پاسخ دادن به سوالات ساده و نغزگوییِ جزئی، توانایی چندانی نخواهد داشت. لیکن حقیقت این است که برای خلق هوش مصنوعی، نباید به دنبال کپی برداری مطلق از انسان باشیم؛ مگر برای رسیدن به آرزوی دیرینه‌ی پرواز، بال‌های پرندگان را به‌طور تمام و کمال کپی کرده‌ایم؟

 

در تلاش برای رسیدن به هوش مصنوعی، لازم است تا پا را از مرزهای انسان فراتر بگذاریم و به دنبال خلق ابزاری باشیم که بهتر از انسان فکر می‌کند و بهتر از انسان تصمیم می‌گیرد. رایانه‌های امروزی به این دلیل خلق شده‌اند که توانایی محاسباتی آن‌ها به‌مراتب بالاتر از انسان است؛ به همین شکل، هوش مصنوعی نیز باید بهتر از انسان فکر کند. ما به چت‌بات‌هایی که جوک تعریف می‌کنند و به سوالات اولیه پاسخ می‌دهند نیازی نداریم؛ آن‌چه می‌خواهیم ابزاری است که بتواند سیستم حمل و نقل را مدیریت کند، بیماری‌ها را تشخیص دهد، شاهکارهای معماری خلق کند و انسان را در تصمیم‌گیری‌های مهم تجاری یاری کند.

بهبود و جایگزینی آزمون تورینگ

بر اساس مشکلات ساختاری آزمون تورینگ، پیشنهادهای مختلفی برای بهبود و جایگزینی این آزمون ارائه شده‌اند. پیشنهادهایی که مرتبط با بهبود این آزمون هستند اصولا به قوانین این آزمون مربوط می‌شوند. برای مثال، به پیشنهاد آلن تورینگ، مدت زمان پنج دقیقه برای گفتگو‌ی هر داور با شرکت کنندگان در نظر گرفته شده‌است؛ اما اکنون پیشنهاد می‌شود این مدت حتی تا ۱۲۰ دقیقه افزایش پیدا کند.

همچنین پیشنهاد شده که به‌جای گفتگو‌ی داور با یک رایانه و یک انسان؛ داور به‌طور همزمان با سه انسان و یک رایانه گفتگو کند و از میان این چهار گفتگو‌کننده، تشخیص دهد کدام‌یک انسان نیست. افزایش تعداد داوران نیز یکی از بهبودهای پیشنهادی در آزمون تورینگ است؛ برای مثال پیشنهاد شده که هر رایانه توسط سه داور مورد ارزیابی قرار گیرد، در این حالت موفقیت رایانه در فریب دو داور از مجموع سه داور، به معنای موفقیت در نسخه‌ی اصلاح‌شده‌ی آزمون تورینگ است.

چت‌بات / Chatbot

لازم است تا پا را از مرزهای انسان فراتر بگذاریم و به دنبال خلق ابزاری باشیم که بهتر از انسان فکر می‌کند

اما پیشنهاداتی نیز برای جایگزینی آزمون تورینگ ارائه شده‌اند. یکی از پیشنهادهای ارائه شده توسط موسسه‌ی تحقیقاتی OpenAI که به تحقیق در حوزه‌ی هوش مصنوعی می‌پردازد، آزمونی است که در آن هوش مصنوعی در مقابل هوش مصنوعی قرار می‌گیرد. در این آزمون پیشنهادی، مسئله‌ای برای هوش مصنوعی تعریف می‌شود؛ بدیهی است که هوش مصنوعی با الگوریتم‌های تعریف شده‌ی خود به حل مسئله می‌پردازد. پس از حل مسئله، داوران کارآمدی روش استفاده شده برای حل مسئله را مورد ارزیابی قرار می‌دهند؛ اما تفاوت اصلی در ماهیت داوران است. بر اساس پیشنهاد OpenAI، در این آزمون، در کنار داوران انسانی، دست کم یک رایانه نیز به قضاوت در مورد عملکرد هوش مصنوعی می‌پردازد. به‌عبارتی، در چنین حالتی رایانه‌ها همتایان خود را مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهند.

آن‌چه توسط OpenAI پیشنهاد شده، فراتر از مفهوم هوش مصنوعی در آزمون تورینگ است که بر تعامل سطحی انسان و ماشین متمرکز شده است. آزمون‌های آتی که برای سنجش هوش مصنوعی ایجاد می‌شوند، باید بر تعامل عمیق و سازنده میان ماشین‌ها و دنیای اطراف، از جمله انسان، متمرکز باشند. به گفته‌ی آلکس هرن از نشریه‌ی گاردین:

با مجبور کردن [هوش مصنوعی] به تقلید از انسان، ما مانع فراتر رفتن آن‌ها از [مرزهای] انسانی شده‌ایم.

در حال حاضر شش ضابطه برای ساخت آزمون‌های آینده جهت ارزیابی هوش مصنوعی پیشنهاد شده‌اند. اولین ضابطه، توانایی تطبیق هوش مصنوعی با شرایط و واکنش مناسب نسبت به شرایط است. دومین ضابطه توانایی هوش مصنوعی جهت یادگیری از تجربیات در گذر زمان است؛ هوش مصنوعی باید بتواند با کسب تجربیات جدید، آن‌ها را تحلیل کرده و در تصمیم‌گیری‌های آتی مورد استفاده قرار دهد. سومین ضابطه، توانایی ارتباط با دیگر رایانه‌ها و نرم‌افزارهای هوش مصنوعی است. در جهان هستی، اجزای مختلف با یکدیگر در تعامل هستند؛ اگر قرار است تصمیم‌گیری‌ها را به هوش مصنوعی واگذار کنیم، یکی از پیش‌شرط‌ها، توانایی آن‌ها برای ارتباط با دیگر رایانه‌های هوشمند خواهد بود.

 

توانایی حفظ و به‌خاطر سپاری نیز یکی دیگر از نیازهای هوش مصنوعی است؛ در سطور پیشین به توانایی یادگیری از تجربیات پیشین اشاره کردیم، طبیعی است که یکی از پیش‌شرط‌های بهره بردن از تجربیات، توانایی حفظ و به‌خاطرسپاری است. توانایی پیش‌بینی نیازهای آینده نیز یکی دیگر از شروط ارزیابی هوش مصنوعی است؛ به ویژه در زمینه‌هایی مانند تصمیم‌گیری‌های تجاری، توانایی پیش‌بینی آینده یک نیاز حیاتی خواهد بود. در نهایت، انعطاف‌پذیری نیز یکی از توانایی‌های مورد نیاز برای هوش مصنوعی است؛ انعطاف‌پذیری، تا حدودی برایند توانایی‌های فوق‌الذکر است؛ اما لازم است که به‌طور جداگانه مدنظر قرارگرفته شود.

هوش مصنوعی / AI

 

کلام آخر

هوش مصنوعی در حال پیشرفت و نفوذ به زندگی انسان است. بدیهی است که در دهه‌های آینده، این فناوری بیش از پیش به خانه‌ها، محل کار، محیط‌های آموزشی، مراکز صنعتی و... نفوذ خواهد کرد. گستره‌ی عظیم این کاربردهای متفاوت و ناهمگن، به‌طور قطع دست‌یابی به یک معیار کلی برای سنجش هوش مصنوعی را سخت‌تر خواهد کرد. به همین دلیل است که برخی متخصصان معتقد هستند هوش مصنوعی بایستی به تناسب کارایی و هدف‌اش مورد ارزیابی قرار گیرد.

آزمون و ارزیابی یکی از واقعیت‌های همیشگی حیات بشر است؛ به اکثر رشته‌های تحصیلی و علمی که نگاهی داشته باشید، احتمالا زیرشاخه‌ای موسوم به آزمون‌سازی خواهید یافت. علوم رایانه و هوش‌مصنوعی نیز از این قاعده مستثنی نخواهند بود؛ اما برای رسیدن به روشی مناسب جهت ارزیابی هوش مصنوعی، احتمالا باید منتظر باشیم تا ببینیم این فناوری به چه اشکالی قرار است زندگی بشر را متحول کند.



تاريخ : چهار شنبه 9 خرداد 1397برچسب:, | | نویسنده : مقدم |

 

تاکسی آنلاین تاچ سی که در شهرهای مختلف مشغول به فعالیت است، امروز از یک قابلیت جدید و منحصر به‌‌فرد برای رانندگان خود رونمایی کرد که " سفر به مقصد انتخابی راننده " نام دارد.

 
 

سلب‌ مسئولیت: تحریریه‌ی زومیت در تهیه‌ این محتوای تبلیغاتی نقش نداشته و مسئولیتی در قبال صحت آن ندارد.

به گزارش روابط عمومی تاچ سی، این قابلیت جدید از امروز روی اپلیکیشن نسخه رانندگان تاچ سی در همه شهرهایی که این سیستم فعال است عرضه شده و برای اولین بار در سیستم‌های حمل و نقل هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بنابر این، این قابلیت جدید تاچ سی مدیریت درخواست سفر برای راننده را در مواقعی که تصمیم به رفتن به مکانی خاص (منزل، محل کار یا رفتن برای صرف صبحانه، نهار و شام) دارد بسیار آسان‌تر و مقرون به صرفه‌تر است.

تاچ سی اعلام کرده این قابلیت صرفه‌جویی قابل توجهی در بهینه شدن مصرف و هزینه سوخت برای رانندگان خواهد داشت به این دلیل که وقتی راننده تصمیم می‌گیرد برای صرف نهار و شام یا هنگامی که به محل کار خود می‌رود می‌تواند از این قابلیت جالب استفاده کند و از ظرفیت خالی صندلی خودرو خود دقیقا برای رفتن به همان محدوده مورد نظر بهره ببرد و در حقیقت صرفه جویی قابل توجهی در این مدل از سفرها داشته باشد. از امروز رانندگان تاچ سی می‌توانند با استفاده از گزینه "سفر به مقصد انتخابی" مطابق تصویر از این امکان بهره مند شوند.

تاچ سی

به عنوان مثال: زمانی که راننده تصمیم دارد به سمت آدرس مشخصی ( منزل – محل کار و یا ...) حرکت کند با فعال کردن این گزینه و انتخاب آدرس مقصد می‌تواند از این امکان مطابق شکل بهره‌مند شود

گفتنی است، چندی پیش تاچ سی یک قابلیت جدید در نسخه مسافر خود با عنوان " تاچ سی چت " فعال کرد که با هدف کاهش هزینه‌ی تماس برای رانندگان و مسافران و همچنین ایجاد بستری امن در راستای حفظ حریم خصوصی مسافران راه اندازی شده بود.

تاکسی آنلاین تاچ سی در پاسخ به این سوال که این سیستم چه طرح‌هایی برای مسافران در ماه رمضان داشته است، اعلام کرد: با اجرای طرح رمضان رایگان شامل۴ طرح ویژه در ۴ هفته این ماه مبارک، تلاش داشته که استفاده کاربران از این اپلیکیشن را جذاب‌تر کند؛ این طرح در دو هفته ابتدایی ماه مبارک رمضان با سفرهای رایگان در بازه افطار و همچنین افطاری‌های رایگان برای مسافران پر سفر تاچ سی، به اجرا گذاشته شده است، حال باید دید در هفته‌های آتی ماه مبارک رمضان چه طرح‌های دیگری از سوی این اپلیکیشن به اجرا گذاشته خواهد شد.

این اپلیکیشن دانش بنیان ایرانی هم اکنون در ۱۸ شهر ایران فعال است که طبق اظهار مدیران این مجموعه به زودی در شهر تهران نیز فعالیت خود را آغاز خواهد کرد.



تاريخ : چهار شنبه 9 خرداد 1397برچسب:, | | نویسنده : مقدم |

جگوار ادعا می‌کند که شاسی‌بلند الکتریکی جگوار I-Pace SVR قادر است در زمان ۱.۸ ثانیه به سرعت ۹۶ کیلومتر بر ساعت دست یابد، اما شتاب‌گیری آن محدود خواهد شد.

 

از زمان اولین نمایش شاسی‌بلند الکتریکی جگوار I-Pace، شایعاتی در مورد عملکرد بسیار عالی آن در سرعت و شتاب‌گیری منتشر شده است. پیش از این نیز بخش عملیاتی خودروهای ویژه جگوار (SVO)، تمایل خود را برای ساخت خودروی جگوار I-Pace SVR نشان داد؛ اما اکنون مصاحبه جدید، اعتبار بیش‌تری به شایعات در مورد امکان ساخت نسخه تولیدی می‌دهد. اوایل سال جاری نیز جگوار از نسخه‌ی SVR شاسی‌بلند F-Pace رونمایی کرد که دارای قدرت ۵۵۰ اسب بخاری و قیمتی در حدود ۸۰ هزار دلار است. این نسخه تقویت شده در نمایشگاه خودروی نیویورک امسال رونمایی شد و بهره‌گیری از ظاهر اسپرت، از مهم‌ترین ویژگی‌های آن است. 

2019 Jaguar I-Pace / شاسی‌بلند جگوار I-Pace مدل 2019

هانو کِرنر، رئیس بخش برنامه‌ریزی تولید جگوار در مصاحبه‌ای با نشریه بریتانیایی اتوکار معتقد است که از لحاظ تئوری، مدلی از خودروی جگوار I-Pace SVR می‌تواند در خط تولید حضور داشته باشد. اما مشکلی نیز در این راه وجود دارد؛ شرکت جگوار نگران است که اگر مدل تولیدی وارد بازار شود، می‌تواند برای مصرف‌کنندگان متوسط نیز بسیار قدرتمند باشد. به عقیده کرنر، خودروی الکتریکی جگوار I-Pace SVR آن‌قدر توانایی دارد که می‌تواند در زمان کمتر از ۲ ثانیه به سرعت ۹۶ کیلومتر بر ساعت دست یابد. 

2019 Jaguar I-Pace / شاسی‌بلند جگوار I-Pace مدل 2019

کرنر گفت:

بله، ما می‌توانیم این خودروی الکتریکی را با زمان ۰ تا ۹۶ کیلومتر بر ساعت ۱.۸ ثانیه داشته باشیم. چنین سرعتی، نشان از عملکرد بسیار بالای خودروی برقی جگوار I-Pace SVR دارد. این خیلی خوب است؛ اما هنگامی که یکی دو بار این کار را انجام دادید و چشم‌هایتان از حدقه بیرون آمد، ممکن است نخواهید که این کار را دوباره انجام دهید. من نگران هستم که گشتاور آنی و عملکرد سریع خودروی الکتریکی، ممکن است برای رانندگان کم‌تجربه و آموزش ندیده بسیار خطرناک باشد. به همین علت ما مجبوریم نوعی محدودیت اعمال کنیم تا کارایی خودروی برقی در بعضی مواقع محدود شود.

 

مدل کنونی جگوار I-Pace، در حال حاضر سریع‌تر از خودروی الکتریکی تسلا مدل X 75D است. دلیل چنین عملکردی استفاده از بسته باتری لیتیوم یون ۹۰ کیلووات ساعت است که ۳۹۴ اسب بخار قدرت و ۶۹۴ نیوتن‌متر گشتاور تولید می‌کند؛ در نتیجه خودروی برقی جگوار در زمان ۴.۵ ثانیه به سرعت ۹۶ کیلومتر بر ساعت می‌رسد. به این معنا که تقریبا به اندازه خودروی برقی جدید جگوار I-Pace SVR سریع است. 

کِرنر در ادامه از عزم جدی جگوار برای تولید این خودروی برقی خبر داد:

اگرچه ممکن است جگوار نگران قدرت خروجی خودروی الکتریکی جگوار I-Pace SVR باشد، اما لزوما به این معنا نیست که این ایده از روی میز برداشته خواهد شد. ما می‌توانیم مسیرهای متفاوتی را برای رسیدن به هدف انتخاب کنیم، بنابراین قطعا خودرو یا خودروهای الکتریکی با عملکرد مناسب در خط تولید وجود خواهند داشت. اما در حال حاضر امیدواریم که در آینده نزدیک شاهد نسخه الکتریکی جگوار I-Pace SVR باشیم. 

 

 
 


تاريخ : چهار شنبه 9 خرداد 1397برچسب:, | | نویسنده : مقدم |

آیفون ۲۰۱۹ اپل مجهز به دوربین سه‌گانه با سنسور سه بعدی به بازار عرضه خواهد شد. 

 

برخی مشخصات آیفون‌‌های ۲۰۱۸ اپل هنوز به‌صورت رسمی تایید نشده است و در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. با این وجود خبرهای جالبی درباره آیفون‌های ۲۰۱۹ منتشر می‌شود. براساس اطلاعات غیر رسمی از سوی یک منبع خبری تایوانی، حداقل یکی از آیفون‌های ۲۰۱۹ به دوربین سه‌گانه با سنسور سه‌بعدی برای کاربرد در حوزه‌ی واقعیت افزوده مجهز خواهد شد.  

دو دوربین از سه دوربین آیفون ۲۰۱۹، می‌تواند جسم را از زوایای مختلف مشاهده کرده و تصویری سه‌بعدی از آن جسم ایجاد کند. برخی تحلیل‌گران بر این باورند که این روش جدید، بهتر از ایده‌ی استفاده از فناوری ToF (مخفف time-of-flight) است. در فناوری ToF در فواصل زمانی مشخصی، پالس‌های نور به صورت امواج لیزری به سمت جسمی که می‌خواهیم تصویر سه‌بعدی آن‌ را داشته باشیم، ارسال می‌شود. فاصله‌ی ارسال تا دریافت هر پالس اندازه‌گیری شده و در این بازه‌ی زمانی تصویر سه بعدی نیز شکل می‌گیرد.

 البته برخی از متخصصان نیز برای گرفتن تصاویر سه بعدی، راهکار استریوسکوپیک (Stereoscopic) را پیشنهاد می‌دهند، در این روش تصاویر به‌گونه‌ای ذخیره خواهند شد که وقتی مجددا بخواهیم آن‌ها را پخش کنیم، شاهد تصاویری سه‌بعدی خواهیم بود. امکان ایجاد تصاویر سه‌بعدی با روش استریوسکوپیک، امکان پذیرتر است، این روش باعث صرفه‌جویی در میزان مصرف انرژی در دراز مدت خواهد شد و در فضای باز خروجی بهتری دریافت خواهیم کرد.

هواوی پی 20 پرو / Huawei P20 Pro

گفتنی است بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی این خبرگزاری تایوانی، دوربین سوم آیفون ۲۰۱۹، دارای فاصله کانونی بزرگ‌تری است و زوم اپتیکال 3x را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. این ویژگی در گوشی پرچمدار هواوی پی ۲۰ پرو به‌کار گرفته شده است. همان‌طور که احتمالا می‌دانید پی ۲۰ پرو هواوی نیز مجهز به دوربین سه‌گانه است.

براساس اطلاعات منتشر شده از این منبع خبری تایوانی، کوپرتینویی‌ها در حال حاضر سنسور‌های دوربین خود را از طریق شرکت‌هایی همچون سونی، شارپ، ال‌جی و دالی تامین می‌کنند که در میان این شرکت‌ها، تنها کمپانی دالی می‌تواند دوربین سه‌گانه‌ی مورد نیاز اپل را تامین کند؛ البته این شرایط همیشگی نخواهد بود و ممکن است همه چیز خیلی زود تغییر کند. وقتی ارائه‌ی ویژگی‌های جدید، از مرحله‌ی طراحی قرار است به خط تولید برسد، موضوع جدی‌تر می‌شود و ممکن است تامین‌کنندگان بیشتری بخواهند در این چرخه حضوری فعال داشته باشند. 



تاريخ : چهار شنبه 9 خرداد 1397برچسب:, | | نویسنده : مقدم |

 

ساتیا نادلا مدیرعامل مایکروسافت نقطه نظرات جالب توجهی در مورد ربات‌های مبتنی بر هوش مصنوعی دارد. او معتقد است که ربات‌ها باعث بیکار شدن نیروی انسانی نمی‌شوند. 

 

هوش مصنوعی به سرعت می‌تازد و هر روز خبرهای جدیدی در این حوزه منتشر می‌شود. آیا روزی فراخواهید رسید که ربات‌های مبتنی بر هوش مصنوعی جایگزین نیروی انسانی شوند؟ ساتیا نادلا، مدیر عامل شرکت مایکروسافت، در مصاحبه‌ی مطبوعاتی با ساندی‌تلگراف گفت:

«حتی اگر برنامه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی (AI)، با سرعت هرچه تمام‌تر در حال توسعه باشد، باز هم ربات‌‌های مبتنی بر هوش مصنوعی باعث بیکار شدن نیروی انسانی نخواهد شد. افرادی که در مشاغل مختلف مشغول فعالیت هستند، دوست دارند مرامت انسانی‌شان مورد توجه قرار گیرد. باید توجه و تمرکز بیشتری روی مقوله اخلاق‌مداری در فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی داشته باشیم.»  

وی در ادامه صحبت‌های خود در مورد فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی افزود:

«به نظر من مقوله مهم و قابل توجه سال ۲۰۱۸ که باید به‌صورت جدی به‌آن پرداخته شود، موضوع اخلاق مداری و توجه به اصول اخلاقی است. باید اصول و چارچوب‌هایی برای مهندسان و شرکت‌هایی که در حال فعالیت در حوزه هوش مصنوعی هستند تبیین شود. در این صورت، انتخاب‌های ما باعث نمی‌شود سیستم‌هایی سوگیرانه (bias) ایجاد کنیم. این موضوع بسیار مهمی است و باید بدان پرداخته شود.»

 

بر اساس گزارش MIT Technology Review که در تاریخ ۲۵ می منتشر شد، مایکروسافت در حال توسعه‌ی ابزاری برای خودکارسازی فرآیند تشخیص سوگیری (bias) در طیف گسترده‌ای از الگوریتم‌های هوش مصنوعی است. این ابزار مایکروسافت این پتانسیل را دارد که به حوزه کسب و کار کمک کند تا از هوش مصنوعی بدون سوگیری سهوی در مقابل گروه‌های خاص به فعالیت خود ادامه دهد. هرچند ابزار جدید مایکروسافت ممکن است مشکل سوگیری را که ممکن است به تدریج در مدل‌های یادگیری ماشین به کار گرفته شود، به‌طور کامل حذف نکند، ولی می‌تواند به محققان هوش مصنوعی کمک کند تا موارد بیشتری از اینگونه رفتارهای ناعادلانه را تشخیص دهد. ریچ کارونا، محقق ارشد مایکروسافت که در حوزه پنل تشخیص سوگیری فعال است، به MIT Technology Review در مورد این موضوع توضیحات مفصلی ارائه کرد و گفت:

«البته، نباید انتظار عملکرد تمام و کمال داشته باشیم ولی همیشه سوگیری‌های ناشناخته یا مواردی که قابل حذف شدن نیستند، وجود دارد. هدف ما این است که تا جایی که می‌توانیم عملکرد درستی داشته باشیم.»

نادلا در ادامه مصاحبه خود با دیلی تلگراف اضافه کرد:

« مدل کسب و کار مایکروسافت بر اساس پرداخت مشتریان برای سرویس‌ها بنا نهاده شده است و هیچ‌گاه قصد ندارد در مقابل انسان‌ها قرار گیرد. مدل تجاری ما بر این مبنا بنا نهاده شده که مشتریان ما موفق باشند و در این‌صورت حاضرند برای موفقیت خود هزینه کنند. بنابراین، مدل تجاری ما از نوع معامله تجاری، یا برپایه تبلیغات یا اقتصاد مبتنی بر وضعیت بازار نیست.»



تاريخ : چهار شنبه 9 خرداد 1397برچسب:, | | نویسنده : مقدم |

نوکیا دیروز طی مراسمی در روسیه، از نسل جدید گوشی‌های نوکیا 2، نوکیا 3 و نوکیا 5 رونمایی کرد.

 

اچ‌ام‌دی که وظیفه توسعه و فروش گوشی‌های هوشمند و ساده تحت نام تجاری نوکیا را بر عهده دارد، طی مراسمی در کشور روسیه، از گوشی‌های مقرون‌به‌صرفه‌ی این برند رونمایی کرد. این‌ دستگاه‌ها که نسخه‌های ارتقا‌یافته نسل پیشین گوشی‌های این شرکت هستند، بهبود‌های قابل‌توجهی را در طراحی و سخت‌افزار به خود دیده‌اند. از میان گوشی‌های جدیدِ نوکیا، دو دستگاه از اندروید وان و یک دستگاه از نسخه‌ی کم‌حجم اندروید گو پشتیبانی خواهند کرد. بر اساس گزارش فنلاندی‌ها، نسخه‌هایی که با اندروید وان عرضه می‌شوند تا ۲ سال از پشتیبانی نرم‌افزاری و ۳ سال از پشتیبانی امنیتی برخوردار خواهند بود. 

نوکیا 5.1

نوکیا 5.1 / Nokia 5.1

نخستین گوشی معرفی‌شده، نوکیا 5.1 نام دارد که ارتقا قابل‌توجهی را نسبت به نسل پیشین خود شامل شده است. این دستگاه هم‌اکنون از صفحه نمایش ۵.۵ اینچی با وضوح فول‌اچ‌دی+ از پوشش محافظ گوریلا گلس ۲.۵ بعدی بهره می‌برد. این صفحه‌نمایش دارای نسبت ۱۸:۹ است؛ بنابراین طول صفحه‌نمایش در مقایسه با نسل گذشته، افزایش یافته است. در بخش سخت‌افزار نیز نوکیا برخی به‌روزرسانی‌ها را اعمال کرده که به‌واسطه‌ی آن‌ها، هم‌اکنون پردازنده‌ی این دستگاه، نسبت به نسل پیشین ۴۰ درصد سریع‌تر عمل می‌کند. با این حال خوب است بدانید که نوکیا در نسخه‌ی جدید، به‌جای استفاده از پردازنده‌ی اسنپ‌دراگون، به پردازشگر MT6755S مدیاتک روی آورده است. 

نوکیا ۵.۱ دارای دو نسخه‌ با رم ۲ و ۳ گیگابایتی است که حافظه‌ی ذخیره‌سازی این مدل‌ها به‌ترتیب ۱۶ و ۳۲ گیگابایت در نظر گرفته شده است؛ البته در صورت تمایل، کاربران می‌توانند از طریق حافظه‌ی جانبی، به افزایش این میزان اقدام کنند. باتری ۲۹۷۰ میلی‌‌آمپر ساعتی که برای این محصول در نظر گرفته شده، قدرت‌بخش سخت‌افزار آن خواهد بود.

در قسمت دوربین نیز فنلاندی‌ها از سنسوری با وضوح ۱۶ مگاپیکسل به‌عنوان دوربین پشتی استفاده کرده‌اند؛ همچنین برای تصاویر سلفی دوربین ۸ مگاپیکسلی در نظر گرفته شده است. 

نسخه‌ی ۲۰۱۸ نوکیا 5 دارای جک ۳.۵ میلی‌متری هدفون، درگاه میکرو یو‌اس‌بی و ان‌اف‌سی است و به همراه اندروید ۸ روانه‌ی بازار خواهد شد.

این دستگاه از ماه جولای به‌صورت جهانی عرضه خواهد شد و علاقه‌مندان می‌توانند نسخه‌ی پایه آن را با قیمت ۱۸۹ یورو و نسخه‌ی قدرت‌مند‌تر را با پرداخت ۲۱۹ دلار در رنگ‌های طلایی، سرمه‌ای و مشکی (با تأخیر چندهفته‌ای) خریداری کنند.

نوکیا 3.1

نوکیا 3.1 / Nokia 3.1

نوکیا 3، دیگر گوشی مقرون‌به‌صرفه نوکیا است که به موفقیت قابل‌توجهی نیز دست یافت و هم‌اکنون نسخه‌ی ارتقا یافته‌ی این دستگاه ارایه شده است. به‌لطف به‌روزرسانی‌های جدید، انتظار می‌رود که این دستگاه موفقیت پیشین خود را با قدرت بیشتری ادامه دهد. صفحه‌نمایش این گوشی ۵.۲ اینچی باوضوح +۷۲۰p است که نسبت به نسل پیشین، اندکی ارتفاع بیشتری دارد.

درست مانند نسخه‌ی سال گذشته، در این دستگاه نیز شاهد بدنه‌ی آنودایزشده‌ی فلزی با پوشش پلی‌کربنات هستیم. 

در بخش سخت‌افزار نیز از پردازنده‌ی مدیاتک ۶۵۷۰ استفاده شده که دارای هشت هسته‌ی پردازشی است؛ همچنین علاوه بر نسخه‌ی ۱۶ گیگابایتی با ۲ گیگابایت حافظه‌ی رم، نسخه‌ای دیگر با ۳۲ گیگابایت حافظه‌ی ذخیره‌سازی و ۳ گیگابایت حافظه‌ی رم ارایه شده که قدرت‌ بیشتری خواهد داشت.

برای بخش دوربین نیز نوکیا سنسور ۱۳ مگاپیکسلی را در قسمت پشتی در نظر گرفته‌ است؛ این در حالی است که دوربین سلفی همچنان از سنسور ۸ مگاپیکسلی بهره خواهد برد.

نوکیا ۳.۱ نیز به‌لطف پروژه‌ی اندروید وان، از اندروید ۸ بهره خواهد برد.

عرضه‌ی این دستگاه از ماه ژوئن آغاز خواهد شد و کاربران می‌توانند نسخه‌ی پایه و قدرت‌مندتر را به ترتیب با قیمت‌های ۱۳۹ و ۱۵۹ یورو خریداری کنند. نوکیا ۳.۱ در رنگ‌های آبی‌طلایی، مشکی‌کروم و سفیدِفلزی قابل تهیه است.

نوکیا 2.1

نوکیا 2.1 / Nokia 2.1

در بین دستگاه‌های معرفی‌شده، نوکیا 2.1 تنها گوشی‌ به شمار می‌رود که از اندروید گو که نسخه‌ی سبک‌ترِ اندروید است، بهره می‌برد. اندازه‌ی نمایشگر این دستگاه ۵.۵ اینچ در نظر گرفته شده که وضوح اچ‌دی را به کاربران ارائه می‌کند؛ همچنین این دستگاه از نسبت تصویر ۱۶:۹ استفاده خواهد کرد. در قسمت جلویی این دستگاه، مهندسان فنلاندی علاوه بر صفحه‌نمایش، از بلندگو‌های استریو نیز بهره برده‌اند.

برخلاف دو دستگاه فوق، نوکیا در این نسخه از پردازنده‌ی اسنپدراگون ۴۲۵ استفاده کرده است؛ که باوجود قدرت نه‌چندان بالای آن، نسبت به نسل پیشین ۵۰ درصد توانِ بیشتری را به کاربران ارائه می‌کند. به‌غیر از پردازنده، رم و حافظه‌ی ذخیره‌سازی دست‌‌نخورده باقی مانده‌اند و همچنان شاهد استفاده از رم ۱ گیگابایتی به همراه حافظه‌ی ذخیره‌سازی ۸ گیگابایتی (قابل‌ ارتقا به‌وسیله‌ی حافظه‌ی جانبی) هستیم.

خوشبختانه در نسل جدید نیز همچنان از باتری پرظرفیت ۴۰۰۰ میلی‌آمپر ساعتی نسل قبلی بهره برده شده که تا دو روز شارژ نگه می‌دارد.

در آخر، به قسمت دوربین می‌رسیم که مانند نسخه‌ی سالِ گذشته، از سنسور ۸ مگاپیکسلی به‌عنوان دوربین اصلی و ۵ مگاپیکسلی برای سلفی استفاده شده است.

این دستگاه از ماه جولای به‌صورت جهانی در دسترس قرار خواهد گرفت و علاقه‌مندان می‌توانند با پرداخت ۹۹ تا ۱۱۵ دلار، نوکیا 3.1 را در رنگ‌های آبی‌طلایی، آبی‌نقره‌ای و خاکستری‌نقره‌ای تهیه کنند.



تاريخ : چهار شنبه 9 خرداد 1397برچسب:, | | نویسنده : مقدم |
صفحه قبل 1 ... 1074 1075 1076 1077 1078 ... 3356 صفحه بعد