محققان دانشگاه علوم پزشکی تبریز با همکاری محققانی از دانشگاه‌های ارومیه و تبریز حسگری پلیمری را معرفی کردند که با استفاده از آن می‌توان مقادیر داروی ضد سرطان مصرف‌ شده را اندازه‌گیری کند.

اثرات نامطلوب بر قلب و کبد از مهمترین معایب داروهای ضد سرطان به شمار می‌روند. از این رو به‌ منظور کاهش اثرات جانبی، تعیین دوز مناسب این دارو پیش از مصرف آن ضروری است که در این راستاپایش داروی مصرف ‌شده درون و بیرون بدن جهت تنظیم مقدار دارو و کنترل میزان اثربخشی آن، از مهمترین اهداف دنبال شده در آزمایشگاه‌های آنالیز دارو است.

همچنین نظارت بر غلظت داروی ضدسرطان در نمونه‌های زیستی به ‌منظور تعیین یک رژیم درمانی کارآمد از اهمیت بالایی برخوردار است که تاکنون روش‌های متعددی جهت نیل به این هدف ارائه شده‌ است که اغلب آنها دارای معایبی از قبیل پرهزینه بودن و زمان‌بر بودن هستند.

دکتر محمد حسن‌زاده محله از محققان این طرح، داروی دوکسوروبیسین را به ‌عنوان یکی از پرکاربردترین داروها مورد استفاده در فرایند دارودرمانی سرطان ذکر کرد و افزود: در این پژوهش یک حسگر جدید پلیمری جهت تشخیص میزان دقیق داروی ضد سرطان دوکسوروبیسین در نمونه‌های بیولوژیکی معرفی شده است که عملکرد آن با بهره‌گیری از نانوصفحات گرافن بهینه شده است.

این محقق حد تشخیص پائین، حساسیت بالا، دقت و سرعت بالای تشخیص و اندازه‌گیری و همچنین تکرارپذیری نتایج را به‌ عنوان مزایای قابل توجه این حسگر جدید برشمرد.

حسن‌زاده محله با اشاره به عملکرد این حسگر یادآور شد: در این مطالعه از یک نانوکامپوزیت پلیمری-گرافنی به ‌عنوان ترکیب مؤثر در ساخت نانوحسگر الکتروشیمیایی به ‌منظور تشخیص و تعیین مقدار داروی ضد سرطان دوکسوروبیسین استفاده شده است.

وی اضافه کرد: تاکنون روش‌ها مختلفی همچون کروماتوگرافی و فلوریمتری برای اندازه‌گیری این دارو معرفی شده است ولی تعیین مقدار مستقیم داروی ضد سرطان دوکسوروبیسین که مشتق سازی نشده باشد، ساده نیست. در حقیقت مشکل اساسی روش‌های مذکور نیاز به مشتق سازی و حد تشخیص پائین این دارو است اما روش الکتروشیمیایی مشکل نیاز به مشتق سازی دارو را مرتفع می‌کند.

حسن زاده ادامه داد: الکترود ساخته شده در این طرح با اکسید کردن داروی مذکور، فرایند شناسایی و تعیین غلظت آن در نمونه‌های استاندارد را انجام می‌دهد. همچنین این نانوحسگر قادر است میزان دارو را در مایعات زیستی انسانی از قبیل مایع مغزی-نخاعی، پلاسما و ادرار با هزینه‌ پایین اندازه‌گیری کند.

وی خاطرنشان کرد: مرحله‌ اول انجام این پژوهش سنتز گرافن اکسید، تهیه نانوکامپوزیت پلیمری استایرن- گرافن اکسید مغناطیسی عامل‌دار بوده و در مرحله‌ بعد نانوکامپوزیت سنتز شده بر روی الکترود کربن شیشه‌ای تثبیت و سپس عملکرد الکترود تهیه شده در اندازه‌گیری مقدار داروی ضد سرطان مورد ارزیابی قرار گرفت.

به گفته وی، این حسگر که عملکرد آن به کمک گرافن اکسید بهبود یافته است در ساخت تجهیزات پزشکی، داروسازی و صنایع مرتبط کاربرد خواهد داشت.

نتایج این کار تحقیقاتی در مجله‌ Materials Science and Engineering C منتشر شده است. دکتر ابوالقاسم جویبان، دکتر محمد حسن‌زاده محله، دکتر جمال عیوضی ضیائی و دکتر مریم خوب نسب جعفری- اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز- جعفر سلیمانی- محقق و کارشناس دانشگاه علوم پزشکی تبریز- مهدی یدااللهی-دانشجوی دکترای دانشگاه تبریز- و دکتر نسرین شادجو- عضو هیأت علمی دانشگاه ارومیه- در این مطالعه همکاری داشته‌اند.