كبد چرب دركمين شهرنشين‌ها

 

وجود مقدار كمي چربي در كبد طبيعي است،‌ اما اگر بيش از 5 درصد وزن كبد را تشكيل دهد، نشانه بيماري كبد چرب است. گفته مي‌شود در جوامع اروپايي از جمله فرانسه90 تا 100 درصد افرادي كه در مصرف الكل افراط مي‌كنند،‌ دچار بيماري كبد چرب الكلي مي‌شوند. اين نوع كبد چرب مي‌تواند پس از مصرف مقادير معمول يا زياد الكل در درازمدت اتفاق بيفتد يا پس از يك دوره كوتاه نوشيدن افراطي بروز كند.ژنتيك به دو صورت در ابتلا به اين بيماري نقش دارد. گاه ممكن است تحت تاثير مقدار الكل مصرفي و احتمال الكليسم پيشرفته قرار بگيرد و گاه بر سطح آنزيم‌هاي كبد كه در تجزيه الكل دخالت دارند، موثر است.از عوامل ديگري كه بر احتمال ايجاد كبد چرب الكلي در اين جوامع تاثيرگذار است، مي‌توان به بيماري هپاتيت C (كه گاه به التهاب كبد منجر مي‌شود)‌، رسوب يا بار بيش از حد آهن، چاقي و رژيم غذايي اشاره كرد. اما علت ايجاد كبد چرب غيرالكلي نامشخص است. اين بيماري بيشتر در افراد ميانسال كه اضافه وزن دارند، ديده مي‌شود. اين افراد اغلب كلسترول يا تري‌گليسيريد بالا و ديابت يا پيش ديابت (مقاومت به انسولين)‌ نيز دارند.عوامل ديگري كه ممكن است در ايجاد كبد چرب غيرالكلي نقش داشته باشند عبارتند از فشار اكسيداتيو كه به آسيب سلول‌هاي كبدي منجر مي‌شود، آزادشدن پروتئين‌هاي تحريك‌كننده چربي يا سلول‌هاي ديگر و مرگ سلول‌هاي كبدي. همچنين ساير علل بيماري شامل مصرف داروهايي مانند پردنيزون، آميودارون، داروهاي غيراستروئيدي ضد التهاب، هپاتيت B مزمن، بيماري خودايمني يا وراثتي كبدي و بيماري ويلسون (آسيب كبدي ناشي از تجمع مس در كبد)‌، كاهش وزن سريع و سوءتغذيه است، ضمن اين كه براساس آنچه در Webmed آمده بررسي‌هاي اخير نشان داده است، افزايش رشد باكتري‌ها در روده كوچك و ساير تغييرات در روده نيز با بيماري كبد چرب مرتبط است. فرم حادتر اين بيماري كه باعث التهاب و زخم در كبد مي‌شود استئاتو هپاتيت (NASH) ناميده مي‌شود كه يكي از علل ايجاد سيروز است و مي‌تواند بتدريج به نارسايي كبدي، سرطان كبد و مرگ بينجامد.نوع ديگر بيماري كبد چرب، مربوط به دوران بارداري است، به طوري كه چربي در طول بارداري در كبد مادر ساخته مي‌شود و مادر و جنين را در معرض خطر جدي قرار مي‌دهد و نيز به نارسايي كبد، كليه و عفونت حادي يا خونريزي منجر مي‌شود. علت ايجاد اين بيماري مشخص نيست،‌ اما ممكن است هورمون‌ها در ايجاد ‌آن نقش داشته باشند.هنگامي كه تشخيص بيماري مورد تائيد قرار گرفت، نوزاد بايد هر چه سريع‌تر به دنيا آورده شود. در اين شرايط كبد در عرض چند هفته به حالت نرمال برمي‌گردد.بيماري كبد چرب اغلب خاموش است و در‌ آغاز هيچ علامتي ندارد، اما اگر بيماري پيشرفت كند ـ كه معمولا چند سال يا حتي چند دهه طول مي‌كشد ـ علائمي مانند ضعف، از دست دادن اشتها، تهوع، گيجي، اختلال در قدرت تشخيص يا مشكل تمركز، بزرگ شدن كبد، ناهمگوني و تيره شدن پوست معمولا در ناحيه گردن يا زيربغل بروز مي‌كند. به گفته متخصصان Webmed در بيماري كبد چرب الكلي پس از مدت‌ها مصرف زياد الكل، علائم بدتر مي‌شود و در كبد چرب غيرالكلي مي‌تواند متوقف، برعكس يا وخيم‌تر شود. در اين ميان اگر سيروز ايجاد شود، كبد از كار مي‌افتد و علائمي مانند احتباس مايعات، تحليل عضلاني، خونريزي داخلي، زرد شدن چشم‌ها و پوست، قرمزي كف دست‌ها، سفيد شدن ناخن‌ها،‌ نازك شدن موها و از دست دادن موي بدن بروز مي‌كند.

كاهش وزن، كليد رهايي از كبد چرب

اين بيماري اغلب با انجام آزمايش‌هاي دوره‌اي مشخص مي‌شود. پزشك ممكن است متوجه بزرگ‌شدن كبد شود يا علائم كبد چرب را در آزمايش خون ببيند. در تست‌هاي خون، سطح آنزيم‌هاي خاص كبدي آلانين بالا مي‌رود. متاسفانه هيچ‌گونه تست بيوشيميايي يا روش تصويربرداري افتراقي براي تشخيص كبد چرب ساده از غيرالكلي وجود ندارد.اكثر مولفه‌هاي آزمايش‌هاي بيوشيميايي غيرطبيعي‌ از جمله بالا رفتن كلسترول LDL (كلسترول بد)‌، تري‌گليسيريد و قند خون و نيز كاهش HDL (كلسترول خوب) با مقاومت به انسولين مرتبط است. يك سونوگرافي دقيق از كبد مي‌تواند به شناسايي انواع كبدهاي چرب كمك كند. البته حساسيت سونوگرافي با افزايش چربي شكمي كاهش مي‌يابد. در اين ميان، سي‌تي‌اسكن نيز مي‌تواند كبد چرب را شناسايي و حتي درجه رسوخ چربي را تعيين كند. البته رسوب آهن در كبد ممكن است‌ مانع كارايي اين تكنيك شود. در حال حاضر، ام‌آرآي بهترين آزمايش تصويربرداري براي كبد چرب شناخته شده است. در ضمن انجام بيوپسي از كبد مي‌تواند روش تشخيصي مطمئني براي بيماري باشد و شدت آن را تعيين كند. درباره درمان كبد چرب بايد گفت تاكنون درمان منفرد و موثري براي اين بيماري يافت نشده است، اگر چه نظر كلي نشان مي‌دهد كاهش وزن (در صورت بالا بودن آن)‌ و اصلاح افزايش سطح كلسترول، تري‌گليسيريد و قند خون مي‌تواند موثر واقع شود.بررسي سوابق نشان مي‌دهد سطح بالاي ترانس آميناز در اشخاص چاق، با افزايش وزن باعث افزايش بيشتر آنزيم‌هاي كبد مي‌شود. در مقابل 10 درصد كاهش وزن منجر به كاهش قابل توجه آنزيم‌ها و حتي ترانس آميناز نرمال در برخي بيماران و پسرفت نشانه‌هاي بيماري مي‌شود. در مورد ارتباط استفاده از عوامل پايين‌‌آورنده گلوكز يا چربي در درمان كبد چرب، اطلاعات زيادي وجود ندارد. در بررسي‌ داروهايي كه اثرات انسولين را افزايش مي‌دهند نيز كاهش قابل توجه در آنزيم‌هاي كبدي، كاهش التهاب و اثرات سوء كبدي ديده شده است.داروهايي كه براي درمان ديابت استفاده مي‌شوند از جمله ويتامين E، سلنيم، تباين، متفورمين، روزيگليتازون و پيوگليتازون مي‌توانند در اين ارتباط موثر واقع شوند.بررسي‌ها نشان مي‌دهد آنتي‌اكسيدان‌ها نيز مي‌توانند در برابر كبد چرب، نقش محافظتي داشته باشند، به طوري كه كارايي اسيدليپوئيك در پيشگيري از پيشرفت اين بيماري در موش‌هايي كه با رژيم‌هاي پرچرب تغذيه كرده‌اند، ديده شده است. نتايج نشان داده با اضافه كردن آنتي‌اكسيدان Herpes به رژيم‌هاي غذايي پرچرب، چربي جمع شده در كبد به ميزان 68 درصد كمتر بوده است. از طرفي به علت نقش باكتري‌ها در ايجاد بيماري كبد چرب، درمان با پروبيوتيك‌ها كه حاوي باكتري‌ها يا مخمرهاي مفيد هستند، مي‌تواند موثر باشد. در اين ميان، نقش داروهاي پايين‌‌آورنده چربي خون را مانند استاتين و نيز داروهايي مانند پنتوكسي فيلين ـ‌كه جريان خون را بهبود مي‌بخشند ـ نيز نبايد ناديده گرفت.

شيوه زندگي خود را اصلاح كنيم

با تغييراتي در شيوه زندگي مي‌توانيم به كاهش و رفع علائم كبد چرب كمك كنيم، از جمله كاهش وزن به ميزان نيم تا يك كيلوگرم در هفته، كاهش مصرف چربي‌هاي اشباع شده و جايگزين كردن آنها با چربي‌هاي سالم اشباع نشده مانند چربي‌هايي كه در ماهي، روغن زيتون و مغزها وجود دارد، انتخاب يك رژيم سالم كه غني از ميوه‌ها و سبزي‌، غلات سبوس‌دار (مانند نان‌هاي گندم سبوس‌دار و برنج قهوه‌اي)‌ باشد و حداقل 30 دقيقه ورزش در اغلب روزهاي هفته، همچنين با خودداري از مصرف الكل، كنترل ديابت و پايين نگه داشتن سطح كلسترول خون، از كبدتان محافظت كنيد. به خاطر داشته باشيد به تمامي دستورالعمل‌هاي داروها بخصوص داروهاي بدون نسخه عمل كنيد و در استفاده از مواد شيميايي خانگي، احتياط‌ و مراقبت‌هاي لازم را به عمل آوريد.گفتني است چنانچه سيروز حاد كبد اتفاق بيفتد، پيوند كبد ضرورت دارد. به اين صورت كه كبد آسيب‌ديده با جراحي برداشته شده، كبد سالم جايگزين مي‌شود.






تاريخ : جمعه 5 آبان 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |